Potrawy wigilijne, 12 pomysłów na wigilijny stół

Na wigilijnym stole królują ryby, dania z kiszoną kapustą i suszonymi grzybami. Jest też miejsce na słodkości, szczególnie z makiem i korzennymi przyprawami, ale to temat na osobny wpis.

Każdy z Was ma swoje ulubione smaki i potrawy, które szykuje wyłącznie na Wigilię i czeka na nie przez cały rok. To dania szczególne, bo wiążą się z nimi wspomnienia dziecięcych lat i spotkań z najbliższymi. Zebraliśmy tutaj 12 potraw, które my najcześciej szykujemy na ten szczególny wieczór. Właściwie to 11 wytrawnych dań i kompot z suszu, którego nie może zabraknąć. Wszystkie te przepisy są na blogu od dawna, ale zdajemy sobie sprawę, że w przedświątecznym biegu, kiedy jest tak wiele zadań do zrobienia i rzeczy do opanowania, nie ma czasu na przeszukiwanie tylu stron w poszukiwaniu inspiracji. Mamy nadzieję, że ten przewodnik ułatwi Wam wigilijne przygotowania.

Od jakiegoś czasu na wigilijnych stołach pojawiają się też potrawy z mięsem, my jednak w temacie tej grudniowej kolacji pozostajemy tradycjonalistami. Czas na pieczone mięsa, pasztety i wędliny będzie podczas Świąt.

W naszym menu na 24 grudnia znajdują się najczęściej:

1. Barszcz z uszkami
2. Kapusta wigilijna
3. Łazanki z kapustą
4. Gołąbki postne z kaszą i grzybami
5. Łosoś w galarecie (lub karp w galarecie)
6. Ryba po grecku
7. Śledź pod pierzynką
8. Śledzie z cebulką
9. Śledzie słodko-kwaśne z rodzynkami
10. Śledzie korzenne z orzechami
11. Sałatka jarzynowa
12. Kompot z suszu

Wigilijne dania z kapustą i grzybami

Barszcz i uszka

Barszcz czerwony z uszkami. Danie, które otwiera wigilijny wieczór. O barszczu warto pomyśleć już na 8-10 dni przed Świętami. To wtedy wstawiamy buraczany zakwas. Potrzebnych będzie 6 dość dużych ładnych buraków. Szorujemy je, kroimy w kostkę albo na plastry, wkładamy do wyparzonego kamionkowego lub szklanego naczynia. Dorzucamy kilka ząbków czosnku, po 5 ziaren ziela angielskiego i pieprzu, 2 liście laurowe, 2 płaskie łyżki soli, pociętą na ćwiartki małą cebulę i pół łyżeczki kminku. Buraki zalewamy 2 litrami ugotowanej przestudzonej wody. Naczynie zakrywamy gazą i odstawiamy na tydzień. Czasem wystarczy 5 dni, jeśli mamy naprawdę ciepło w domu. Zakwas przecedzamy i przelewamy do szczelnych, wyparzonych butelek. Przechowujemy w lodówce. Co do uszek – u nas farsz przyrządza się z samych grzybów. Wiele osób szykuje go z kapusty i grzybów. Jeżeli taka wersja bardziej przypadnie Ci do gustu, wykorzystaj przepis na wigilijną kapustę z grzybami. Bardzo dokładnie ją odciśnij, posiekaj drobno, możesz wymieszać z tartą bułką, która wysuszy farsz.

6 dużych porcji po 256 kcal

Uszka do barszczu:

Suszone grzyby 60 g

Cebula średnia 1 szt

Tarta bułka 2 łyżki

Sól i pieprz

Olej 1 łyżka

Mąka 200 g

Jajko 1 szt

Ciepła woda ½ szklanki

Barszcz czerwony:

Zakwas 1 litr

Włoszczyzna

Woda 1,5 litra

Suszone grzyby 6-7 kawałków

Czosnek 1 ząbek

Majeranek suszony 1 łyżeczka

Liść laurowy 1 szt

Kilka ziaren pieprzu

Ziele angielskie 2 szt

Sól, Cukier, Pieprz

Natka pietruszki

1. Grzyby zalej ciepłą wodą, odstaw na 2-3 godziny. Cebulę posiekaj, podsmaż na oleju, dodaj grzyby, przesmaż, zmiel w maszynce do mięsa, dodaj tartą bułkę, przypraw solą i pieprzem.
2. Mąkę połącz z jajkiem, dodaj ciepłą wodę i szczyptę soli, zagnieć ciasto. Rozwałkuj na posypanej mąką stolnicy, wytnij kwadraty o boku ok. 3 cm, na każdy nałóż farsz i złóż. Zlep brzegi pierożka, a następnie połącz rogi trójkąta i sklej je ze sobą. Wrzucaj partiami na osolony wrzątek. Kiedy uszka wypłyną na powierzchnię wyjmij je ostrożnie łyżką cedzakową. Uszka oczywiście warto przygotować wcześniej i zamrozić (niegotowane).
3. Przygotuj barszcz czerwony. Włoszczyznę obierz, wrzuć do garnka, zalej wodą, dodaj grzyby, pokrojony czosnek, liść, ziele, pieprz w ziarnach i majeranek, gotuj przez godzinę. Wywar przecedź, dodaj zakwas, przypraw do smaku cukrem i solą, gotuj jeszcze 10 minut. Uważaj, żeby nie zagotować barszczu, bo straci swój rubinowy kolor. Podawaj z uszkami, posiekaną natką i świeżo mielonym pieprzem.

Kapusta wigilijna z suszonymi grzybami

Taka kapusta to też znakomity farsz do pierogów (tutaj znajdziesz przepis na ciasto pierogowe) albo naleśników. Ważne, żeby dobrze ją odcisnąć przed faszerowaniem pierogów albo krokietów. Nasze krokiety świąteczne to naleśnikowe placki wypełnione kapustą (czasem dodajemy do kapusty posiekane jajka na twardo), podpieczone w piekarniku (to w wersji zdrowszej) albo panierowane w jajku i tartej bułce i podsmażone na patelni.

8 porcji po 125 kcal

Suszone grzyby 25-30 g

Pieczarki 600 g

Cebula duża 2 szt.

Kapusta kiszona 1,2 kg

Suszone śliwki 5-6 szt.

Jabłko 2 szt.

Olej 3 łyżki

Ziele angielskie 5 szt.

Liść laurowy 2 szt.

Pieprz w ziarnach 5-6 szt.

Majeranek ½ łyżki

1. Suszone grzyby namocz w 3 szklankach ciepłej wody. Pieczarki oczyść, potnij na plasterki, posiekaj cebulę.
2. Kiszoną kapustę odciśnij i posiekaj, jeśli potrzeba. Jabłka obierz, pokrój w kostkę. Suszone śliwki potnij na paski.
3. W garnku rozgrzej olej, zeszklij cebulę, wrzuć pieczarki. Smaż razem przez 5-6 minut. Dodaj kapustę, grzyby razem z wodą, w której się moczyły, jabłka, śliwki, liście laurowe, ziele angielskie i pieprz w ziarnach. Wsyp majeranek.
4. Gotuj przez godzinę, mieszając od czasu do czasu. Sprawdzaj, czy nie trzeba uzupełnić wody, bo taką kapustę łatwo przypalić. Ja zostawiam kapustę do wystudzenia na 4-5 godzin lub na całą noc. Potem gotuję jeszcze 30 minut.

Łazanki z kapustą

Łazanki z kapustą podajemy zamiast pierogów. Smak jest prawie taki sam, a dużo mniej pracy.

8 porcji po 226 kcal

Cebula duża 1 szt.

Pieczarki 400 g

Kiszona kapusta 500-600 g

Ziele angielskie 2 szt.

Liść laurowy 1 szt.

Suszone grzyby 2-3 łyżki

Kminek 1 łyżeczka

Świeżo mielony pieprz

Natka posiekana -2 łyżki

Makaron łazanki 400 g

Olej 2 łyżki

1. Suszone grzyby zalej ciepłą wodą (300 ml). Cebulę drobno posiekaj. Pieczarki oczyść i pokrój na plasterki. Kapustę lekko odciśnij i poszatkuj, jeśli potrzeba.
2. Na dużej patelni zeszklij cebulę, dodaj pieczarki. Smaż razem przez 5-6 min. Dorzuć kiszoną kapustę i smaż razem przez 4 minuty, często mieszając.
3. Wrzuć ziele angielskie i liść laurowy, dodaj suszone grzyby razem z wodą, w której się moczyły.
4. Gotuj przez 30 minut, w razie potrzeby uzupełniaj wodę. Na 10 minut przed końcem gotowania przypraw pieprzem, wsyp łyżeczkę kminku.
5. Osobno ugotuj łazanki, odcedź, wrzuć do kapusty, wymieszaj. Przed podaniem posyp danie natką.

Gołąbki z kaszą i grzybami

Postane gołąbki, jakie robiła moja Babcia. Danie wspaniałe, delikatne. Takie, do którego chętnie wracamy.

8 porcji po 214 kcal

Kapusta włoska lub biała 1 średnia główka

Suszone grzyby 40 g

Kasza pęczak albo gryczana 250 g

Cebula duża 2 szt.

Szalotki 2 szt.

Jajko duże 1 szt.

Olej 3 łyżki

Masło 1 łyżka

Mąka 1 łyżka

Śmietana 12 proc. 200 ml

Natka posiekana 1 łyżka

Sól i Pieprz

1. Z kapusty odrzuć wierzchnie liście, wytnij głąb. Jeśli główka nie jest zbyt ścisła, delikatnie rozdziel liście i wrzucaj je partiami do wrzątku na 5 minut, żeby zmiękły. Jeśli główka jest ścisła, podgotuj ją w całości w dużym garnku, przestudź i dopiero rozdziel liście.
2. Grzyby wypłucz, zalej 4 szklankami wody, gotuj przez 20 minut. Grzyby wyjmij, drobno pokrój. Odlej 1,5 szklanki wywaru z grzybów i odłóż łyżkę posiekanych grzybów (przydadzą się do sosu).
3. Do pozostałego wywaru wrzuć opłukaną kaszę i grzyby. Gotuj przez 12 minut, odcedź, jeśli zostało zbyt dużo płynu.
4. Cebule posiekaj, zeszklij na oleju. Dodaj do kaszy, przypraw solą i pieprzem, wymieszaj z roztrzepanym jajkiem.
5. Farsz nałóż do liści, zwiń gołąbki, ułóż je w garnku (warto dać na dno kilka liści kapusty), zalej wodą. Gotuj do miękkości – ok. 40 minut.
6. Przygotuj sos grzybowy. Szalotki posiekaj, zeszklij na maśle, dodaj mąkę. Wlej wywar razem z grzybami. Gotuj przez 15 minut, dodaj śmietanę, przypraw solą, pieprzem i natką.

Ryby na wigilię

Po ryby sięgamy przez cały rok, ale te wigilijne są szczególne i tylko w święta tak dobrze smakują. Na stole pojawiają się galarety, ryba po grecku, śledzie na różne sposoby oraz bardzo często dorsz pieczony z kurkami.

Do galarety wybieramy łososia, choć z dzieciństwa dobrze pamiętamy robienie galarety z karpia. Było z nim dużo więcej pracy i zamieszania. Pewnie dlatego, że zrobiło się ogromne ilości takiej galarety i obdarowywało półmiskami całą rodzinę. Wywar był szykowany na rybich łbach. Długo, bo musiał być esencjonalny. Potem wrzucało się kawałki ryby, które po ugotowaniu i wystudzeniu trzeba było oczyścić z ości, a sam wywar sklarować białkami z jajek. Często taki wywar był pełen naturalnej żelatyny i nie trzeba było dodawać tej z torebki (albo chociaż znacząco zmniejszyć jej ilość). Dla chętnych, zostawiamy też przepis na karpia w galarecie – do wyboru.

Łosoś w galarecie

8 porcji po 224 kcal

Marchew średnia 3 szt.

Pietruszka duża 1 szt.

Por 1 szt.

Kawałek selera

Liść laurowy 2 szt.

Ziele angielskie 2-3 szt.

Filet z łososia 800 g

Jajko M 4 szt.

Zielony groszek (mrożony) 300 g

Żelatyna 6-7 łyżeczek

Cytryna ½ szt.

Chrzan 4 łyżeczki

Gęsty jogurt lub serek kremowy kanapkowy 100 g

Świeżo mielony pieprz

Sól

Ocet z białego wina lub ryżowy 1-2 łyżki

1. Warzywa obierz. Do garnka wlej 3 litry zimnej wody, wrzuć 2 marchewki, pietruszkę, seler, por, ziele angielskie i liść laurowy. Dodaj płaską łyżkę soli. Gotuj przez 2 godziny, pod częściowym przykryciem. Nie uzupełniaj wody w trakcie gotowania, chyba że znacząco odparuje. Po ugotowaniu powinno zostać ok. 2 litrów bulionu.
2. Z łososia usuń skórę i ewentualne ości. Pokrój na porcje. Groszek zalej ciepłą wodą i odstaw na 4-5 minut, odcedź. Jajka ugotuj, obierz. Ostatnią marchewkę potnij obieraczką na cienkie długie paski.
3. Z wywaru wyjmij ugotowane warzywa (wykorzystasz je do sałatki jarzynowej), wrzuć paski marchewki i blanszuj przez 3 minuty. Przełóż do kokilek, a do bulionu włóż kawałki ryby. Gotuj na wolnym ogniu przez 6-10 minut, zależnie od wielkości kawałków.
4. W tym czasie do kokilek z marchewką dodaj groszek i połówkę jajka. Dołóż po kawałku ryby.
5. Do bulionu wsyp żelatynę, wymieszaj, przypraw octem. Odstaw na kilka minut do przestudzenia, potem przelej do kokilek. Wystudź, wstaw do lodówki na kilka godzin.
6. Galaretę podawaj z kremem chrzanowym – chrzan wymieszaj z jogurtem albo kremowym serkiem, pieprzem i łyżką soku z cytryny.

Karp w galarecie

8 porcji po 150 kcal

Karp cały (wypatroszony i oczyszczony) 1 szt.

Pęczek włoszczyzny

Liść laurowy 1-2 szt.

Ziele angielskie 2 szt.

cukinia mała 1 szt.

Zielony groszek mrożony 100 g

Sól

Cukier

Ocet z białego wina 2 łyżki

Żelatyna 4-5 łyżeczek

1. Z włoszczyzny, rybiej głowy i ok. 2 litrów wody ugotuj wywar z dodatkiem liścia laurowego i ziela. Po godzinie usuń warzywa, zostaw tylko 2 marchewki.
2. Rybę podziel na dzwonka albo odetnij kręgosłup i pokrój na kawałki – po ugotowaniu ryby uda się usunąć większość ości.
3. Ugotowaną marchew pokrój na plastry. Groszek zalej na 4 minuty gorącą wodą. Cukinię pokrój na cienkie plasterki obieraczką do warzyw i blanszuj we wrzątku przez 30 sekund (wrzuć do gotującej się wody, potem przerzuć na sito, przelej zimną wodą i dokładnie osącz).
4. Rybę włóż do gorącego wywaru, gotuj ok. 12-15 minut na wolnym ogniu. Wyjmuj łyżką cedzakową na płaski talerz. Przestudź, postaraj się usunąć jak najwięcej ości.
5. Wywar przecedź przez lnianą ściereczkę. W gorącym rozpuść żelatynę. Przypraw solą, odrobiną cukru i octem, odstaw do wystudzenia.
6. Na półmisek wyłóż porcje ryby, wstążki cukinii, plastry marchewki i groszek. Zalej przestudzonym wywarem z żelatyną. Wstaw do lodówki na co najmniej 4 godziny, najlepiej na całą noc.

Ryba po grecku

6 porcji po 236 kcal

Filet z mintaja, morszczuka, dorsza 6 kawałków (łącznie ok. 800 g)

Cebula średnia 1 szt

Mrożona włoszczyzna 1 opakowanie (450 g) lub więcej

Koncentrat pomidorowy 100 g

Sok z cytryny

Olej 3 łyżki

Mąka 2 łyżki

Liść laurowy 2 szt

Ziele angielskie 2-3 szt

Sól, cukier (szczypta)

1. Rybę osusz (szczególnie dokładnie, jeśli korzystasz z mrożonych filetów), lekko posól, oprósz mąką i usmaż na połowie oleju, przełóż na talerz wyłożony ręcznikiem papierowym, który wchłonie nadmiar tłuszczu.
2. Cebulę drobno posiekaj. Koncentrat rozprowadź w szklance wody. W garnku rozgrzej resztę oleju, zeszklij cebulę, wrzuć włoszczyznę (nie odmrażaj jej wcześniej), dodaj liście laurowe i ziele, smaż przez 2 minuty, wlej koncentrat, gotuj przez 15 minut. Zdejmij z palnika, przypraw do smaku solą i cukrem, przestudź przez kwadrans.
3. Połowę warzyw ułóż na dnie półmiska, na nich połóż kawałki ryby, na wierzchu resztę warzyw. Wstaw do lodówki na co najmniej 5-6 godzin.

Na naszym stole wigilijnym najwięcej miejsca zajmują śledzie. Te przyrządzamy najchętniej. Przepis na śledzie pod pierzynką możesz wykorzystać także do wędzonego łososia – pokrój go drobno, a warzywa oraz majonez dodaj jak w poniższym przepisie. Warto też zrobić warstwę z ugotowanej marchewki. Śledzie z cebulką to wspaniały klasyk i nie ma możliwości, żeby nie znalazły się na wigilijnej liście potraw, podobnie jak słodko-kwaśne i korzenne pełne aromatów i bakalii.

Śledzie pod pierzynką

6 porcji po 223 kcal

Filety śledziowe „a’la matjas” 300 g

Ziemniaki średnie 3 szt.

Cebula średnia 1 szt.

Ogórki konserwowe 3 szt.

Jajka M 3 szt.

Buraki średnie (ugotowane lub upieczone) 3 szt. 300 g

Majonez lekki 6 łyżek

Świeżo mielony pieprz

Ser żółty (np. gouda) 80 g (opcjonalnie)

1. Ziemniaki ugotuj w łupinach, wystudź, obierz. Jajka ugotuj na twardo. Filety śledziowe opłucz z zalewy, osusz na papierowym ręczniku.
2. Ziemniaki i śledzie pokrój w małą kostkę. Podobnie pokrój ogórki i odciśnij z nadmiaru soku. Posiekaj drobno cebulę.
3. Obrane jajka oraz ser (jeśli używasz) zetrzyj na tarce o drobnych oczkach. Buraki zetrzyj na tarce o dużych oczkach i odciśnij.
4. W szklankach ułóż kolejne warstwy: śledzie, cebulkę, trochę majonezu, ogórki, ziemniaki, znowu majonez, buraczki, majonez, jajko, jeszcze raz majonez i na końcu starty żółty ser (warto posypać nim sałatkę tuż przed podaniem na stół). Każdą warstwę majonezu posyp świeżo mielonym pieprzem.

Śledzie z cebulką

10 porcji po180 kcal

Filety śledziowe „a’la matjas” 8-10 płatów (ok. 850 g)

Cebula średnia 3-4 szt.

Liść laurowy 3-4 szt.

Ziele angielskie 5-7 szt.

Sok z cytryny 2-3 łyżki (opcjonalnie)

Olej rzepakowy ok. 200-250 ml

1. Śledzie osącz z zalewy, opłucz w zimnej wodzie, pokrój na kawałki po ok. 2-3 cm i skrop sokiem z cytryny (możesz dodać też ocet albo w ogóle pominąć tę czynność). Cebulę obierz i drobno posiekaj.
2. W słoikach układaj warstwami cebulę i śledzie. Pomiędzy warstwy wrzuć ziele angielskie i liście laurowe. Słoiki dopełnij olejem.
3. Zakręć i wstaw do lodówki na co najmniej 10 godzin. Śledzie w oleju najlepsze będą po dwóch dniach.

Śledzie słodko-kwaśne z rodzynkami

8 porcji po 283 kcal

Filety śledziowe „a’la matjas” 600 g

Cebula średnia 3 szt.

Ocet z białego lub czerwonego wina ½  szklanki

Olej rzepakowy 1 szklanka

Koncentrat pomidorowy 4 łyżki

Liść  laurowy 2 szt.

Ziele angielskie 2-3 ziarna

Cukier lub ksylitol 2 łyżki

Rodzynki 4 łyżki

1. Śledzie opłucz z zalewy (wykorzystuję te na tackach, w oleju), pokrój na kawałki. Cebulę potnij na cienkie piórka, opłucz rodzynki.
2. Do rondelka wlej ocet i olej, dodaj koncentrat rozrobiony w 1/3 szklanki wody, cukier oraz przyprawy. Zagotuj.
3. Do gorącej marynaty wrzuć cebulę i rodzynki. Zdejmij z palnika, nie gotuj. W gorącej zalewie rodzynki i cebula wystarczająco zmiękną. Wystudź.
4. Śledzie układaj warstwami w słoiku, na zmianę z cebulą i rodzynkami z zalewy. Wlej ostudzoną marynatę. Zamknij słój i wstaw do lodówki na całą noc.

Śledzie korzenne

8 porcji po 10 minut

Filety śledziowe „a’la matjas” 600 g

Olej ½ szklanki

Ocet balsamiczny 5 łyżek

Goździki 5-6 szt.

Ziele angielskie 2 ziarna

Kawałek kory cynamonu

Pumpernikiel 3 kromki

Orzechy włoskie posiekane 4 łyżki

Miód 4 łyżki

Przyprawa do piernika 1 łyżka

Natka 1 łyżka posiekanej

1. Śledzie umyj i osusz na papierowym ręczniku, pokrój na kawałki. Olej podgrzej z octem, goździkami, zielem i cynamonem, wystudź.
2. Śledzie zalej marynatą i wstaw do lodówki na 4-5 godzin.
3. Zrób korzenną posypkę – pokrusz pumpernikiel, wymieszaj z orzechami, miodem, natką i przyprawą do piernika.
4. Śledzie osącz z marynaty, połącz z korzenną pastą, przełóż do słoika. Przechowuj w lodówce albo podaj od razu.

Sałatka jarzynowa na Święta

Sałatka z gotowanych warzyw z majonezem znalazła się na naszej wigilijnej liście, choć jej znaczną część zjadamy następnego dnia podczas świątecznego śniadania. Jednak jakoś tak się przyjęło, że miska z sałatką jarzynową zajmuje centralne miejsce i zjadamy ją z samym pieczywem. Dla nas to wyjątkowo świąteczne danie, bo robimy ją bardzo rzadko, tylko na specjalne okazje.

10 porcji po 219 kcal

Marchew średnia 6 szt.

Ziemniaki średnie 5 szt.

Pietruszka średnia 1 szt.

Seler mały 1 szt.

Ogórki kiszone 5 szt.

Jabłko 2 szt.

Jajka 7 szt.

Por biała część

Zielony groszek (mrożony) 1/2 szklanki

Majonez lekki 400 ml

Musztarda 1-2 łyżeczki

Sól i pieprz

1. Marchewki, pietruszkę i selera obierz, zalej zimną wodą, gotuj do miękkości przez ok. godzinę. Jajka ugotuj na twardo.
2. Ziemniaki wyszoruj i ugotuj w łupinach. Wystudzone obierz. Groszek zalej wrzątkiem, odstaw na 5-6 minut, odcedź.
3. Wszystkie warzywa pokrój w kostkę, dodaj posiekane jajka, obrane i drobno pokrojone jabłka, posiekanego pora oraz kiszone ogórki – obrane i koniecznie odciśnięte z nadmiaru soku.
4. Wymieszaj, dodaj majonez i musztardę, przypraw do smaku, szczególnie pieprzem. Udekoruj groszkiem. Możesz też wymieszać go z warzywami i majonezem.

Kompot z suszu

Na zakończenie tej listy, pozycja u nas obowiązkowa, czyli kompot z suszu. Nigdy nie dodajemy do niego cukru, suszone owoce wystarczająco słodkie.

10 porcji po 115 kcal

Suszone jabłka 300 g

Suszone gruszki 3-4 szt

Suszone śliwki 300 g

Suszone morele 100 g

Suszone figi 8 szt.

Daktyle 10 szt

Kora cynamonu duży kawałek

Goździki 6-8 szt

1. Owoce włóż do dużego garnka (zwiększą swoją objętość podczas gotowania), dodaj przyprawy i wlej 3 litry wody, zagotuj i odstaw do wystudzenia. W tym czasie kompot nabierze smaku.
2. Następnego dnia owoce ponownie zalej wodą (tym razem 2 litry), zagotuj ponownie. Nie będzie już tak intensywny, ale wciąż pyszny i zdrowy.